Elazığ’da bulunan tarihi binaları ve bu binaların geçmişteki özelliklerini Araştırmacı yazar Yücel ÇAKMAK, siz değerli ‘TURAN’ okurları için derledi…
Ülkemizde yaşanan yıkıcı depremler sonucu yıkılan binlerce binalara rağmen birçok ilde olduğu gibi Elazığ’da da bulunan taş binalar yüzyıla yakın bir süredir ayakta duruyor. Elazığ şehir merkezinde bulunan bu taş yapımı binalar değerlendirilmeyi bekliyorlar.
ESKİ HÜKÜMET KONAĞI
Elazığ ili, Merkez, Gazi Caddesi, Çarşı Mahallesi’nde bulunan Elazığ Eski Hükümet Konağı, dönemin valisi Enis Paşa tarafından 1896 yılında Hükümet Konağı olarak yaptırılmıştır. Ulusal Mimarlık üslubunun Elazığ’daki ilk örneklerinden olan Eski Hükümet Konağı son Osmanlı Dönemi’ne güzel bir örnek teşkil eden ender mimari eserlerden biridir. Bodrum, zemin ve 1. kattan oluşan bina üç katlıdır.
Eski Hükümet Konağı, Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 14.04.1973 tarih ve 7109 sayılı kararı ile taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir. 28.03.1985 tarih ve 814 sayılı kararla ikinci kez tescil edilmiştir. Elazığ Eski Hükümet Konağı’na ait Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon ve Çevre Düzenleme ve Uygulama Projeleri Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 12.04.2006 tarih ve 704 sayılı karar no’su ile onaylanmıştır.
İnşa edildiği dönemden 1984 yılına kadar Elazığ Hükümet Konağı olarak kullanılan yapı, 2002 yılına kadar Polis Karakolu, 2006 yılına kadar polis noktası, 2007- 2009 yılları arasında restore edildikten sonra da bir müddet sergi ve galeri salonu olarak kullanılmış olup günümüzde Kent Müzesi olarak planlaması yapılıyor.
HALKEVİ (ÖĞRETMENEVİ) BİNASI
Yapımı 1934 yılında tamamlanan halkevi binası, son olarak Öğretmenevi olarak kullanılıyordu. Yapımı öncelikle bitirilen Cumhuriyet Meydanı ve Atatürk Heykeli’nin ardından, 23 Şubat 1934 Cuma günü Halkevi olarak açılmıştı. Binanın inşasında zamandan kazanmak taş ustalarıyla ve taşların yontulmasıyla zaman geçirmemek için Harput Mezarlığında ki tarihi mezar taşları kullanılmıştı. Binanın 3 ay içinde duvarlar yükselmiş çatı betonları atılacak duruma gelmişti.
Cumhuriyet Meydanı ise 100X60 ebadında 1933 yılında bitirilmiştir. Modern anlamda şehirciliğin gelişmesinde bu meydan ve bulvarlar etkili olmuş ve Harput’tan sonra yeni kurulan Cumhuriyet Şehri Elazığ’a yeni bir mimari akım hâkim olmaya başlamıştı. Halkevi, Kız Öğretmen Okulu ve son olarak da Öğretmenevi olarak kullanılan bina şu an âtıl durumda bekliyor.
PTT BAŞ MÜDÜRLÜK BİNASI
Başmüdürlük binası Elazığ ili merkez de Akpınar mahallesinde kuzey-güney yönü doğrultusunda “U” plan şemasında konumlandırılmıştır. Devlet otoritesini yansıtmayı amaçlayan, anıtsal ölçekli, simetrik düzenlenmiş uzun kütleleri, uzun koridorlara açılan mekanları ile plan olarak dönem mimarisine uygunluk göstermektedir. 1936-1938 yıllarında 4. Umumi Müfettişlik Binası olarak inşa edilen yapı 1948 yılından sonra 10. Piyade tümen komutanlığı karargâh binası ve askeri hastane olarak kullanılmıştır. 7 Eylül 1992 yılında PTT’ ye devredilen bina o günden bu tarihe kadar Başmüdürlük Binası olarak hizmet vermektedir. Mimari gelişimi açısından ele alacak olursak, yapı iç donatıları, merdiven yerleşimleri ve malzeme kullanımı ile hem 1. Ulusal Mimari Üslup’ dan etkilenmiş hem de neo-klasik yapıların sıralı pencere düzenleri, anıtsal girişi, U planı, mekanların dizilişi ile Ankara’nın kamu yapılarından esinlenilerek inşa edilmiş bir Erken Cumhuriyet yapısıdır.
ATATÜRK OKULU BİNASI
Okulumuzun temeli, Vali Tevfik Sırrı GÜR tarafından, 1934 yılında atılmış, İnşaat 3 yılda tamamlanarak, 1937 yılında öğretime açılmıştır.
Okulumuz, ilimizin en güzel ve merkezi yerinde Bosna-Hersek Bulvarı ile Çarşı Mahallesi’nin batıya doğru uzanan sınır şeridi üzerinde kurulmuştur.
Okulumuz 1945 yılında ve aynı binada olmak üzere Altınova adını alan başka bir okulla birlikte ikili öğretim şekliyle çalışmalarına devam etmiş, bu faaliyetlerinin 1960 yılının sonuna kadar sürdürmüştür. 1960- 1961 öğretim yılı 1. Kanaat döneminden sonra, Altınova okulu kapatılarak tüm öğrenci ve diğer personel kadrosu ile Atatürk İlkokulu bağımsız olarak verimli çalışmalarını tek başına sürdürmüştür. Okul binası 2 katlı yığma taştan yapılmış, 19 derslik, 2 Bilgi Teknoloji sınıfı, 1 Fen ve Teknoloji Laboratuvarından oluşmaktadır. Okul son deprem sonrası tedbir amaçlı olarak boşatılmıştır.
