Yücel ÇAKMAK-
Elazığ’ın yedi ürünü coğrafi işarete sahip bulunuyor. Elazığ’ın yedi ürünü; Elazığ Öküzgözü Üzümü, Elazığ Boğazkere Üzümü, Elazığ Orciği, Ağın Leblebisi, Elazığ Çedene Kahvesi, Elazığ Menceki Buğdayı ve Elazığ Geven Balı tescillenmişti.
Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır.
MÖ 2000 yılına dayanan 4 bin yıllık tarihiyle Elazığ ilinin eski yerleşim yeri olan Harput’tur. Yörede Hurriler, Asurlular ve Hititler uzun süre egemenlik sürmüşler. Özellikle, Hititler bu yöreye köklü bir bağcılık kültürünü miras bırakmış. O tarihlerden beri üzümleriyle anılan Elazığ'ın, bu zenginliği “Elazığ Öküzgözü Üzümü” 2008 tarihinde, “Elazığ Boğazkere Üzümü” ise 2019 tarihinde coğrafi işaret olarak tescillendi. Öküzgözü üzümü ismini tanelerinin iriliğinden alır. Etli, sulu ve iri taneli bir üzümdür. Yörenin ikliminden ve toprak yapısından kaynaklı kendine özgü tada sahip, orta kalın kabuklu ve bol şıralıdır. Sofralık, şaraplık ve kurutmalık olarak değerIendirilir. Boğazkere üzümü ise yenildiğinde boğazda yanma-ekşime tadı bıraktığından bu ad ile anılır. Taneleri orta büyüklükte, yuvarlak ve kalın kabuklu bir üzüm çeşididir.
Üzümden elde edilen şıranın içine, önceden hazırlanıp ipe dizilen cevizlerin birkaç kez batırılmasından sonra kurutularak elde edilen ve Elazığ ile özdeşleşen bir diğer coğrafi işaretli ürün de Elazığ Orciği. 2018 tarihinde menşe adı olarak tescil edilen Elazığ Orciği, yöreye özgü üzümlerin ve yeni hasat edilmiş cevizlerin kullanılmasıyla yapılır. Ürünün net kütlesindeki ceviz oranının en az yüzde 30 olması gerekir. 
Ağın Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliğinin başvurusuyla 2017 tarihinde coğrafi işaret tescili alan bir başka Elazığ lezzeti de Ağın Leblebisi. Ağın’da yetişen tüylü nohut ile Ağın ilçesi Bademli köyünden çıkarılan kum ve meşe küllü su kullanılmak suretiyle elde edilir. Yöreye has üretim metodu sonucu elde edilen leblebi, rengi kızıl kahve, tadı tuzlu ve görünümü mattır. Bademli köyü kumu, partikül büyüklüğü bakımından alışılagelen kumlardan çok daha küçüktür. İçeriğindeki magnezyum kalsiyum karbonat değerinin yüzde 93 olması, ısı iletme kapasitesinin yüksek olmasını sağlıyor. Bundan dolayı diğer leblebilerden farklı olarak Ağın’da üretilen leblebinin nohutlarının sadece bir kez kavrulması yeterli oluyor. Ağın leblebisinin farklı tarafı gevrek olması ve uzun süre tazeliğini koruması.
Elazığ Menceki Buğdayı “Elazığ Menceki Buğdayı, Poaceae (buğdaygiller) familyası Triticum (buğday) cinsi Triticum durum (makarnalık buğday) türü ve Triticum durum ssp. compactum (makarnalık topbaş buğday) alt türünden elde edilir. Elazığ Menceki Buğdayı doğada kendiliğinden oluşan genetiğini korumuş 28 kromozomlu yabani Gernik’in bir varyetesi olup makarnalık buğdaydır. Kendi tohumundan üretilerek ekolojik istekleri bakımından coğrafi sınıra bağımlıdır. Elazığ Menceki Buğdayının killi-tınlı toprak yapısında yetişmiş olması nedeniyle dane camsılık oranının yüksek olması dolayısıyla buğdayın dane sertliği yüksektir. Elazığ Menceki Buğdayı yörede yapılan yemeklerde ve çorbalarda da sıkça kullanılır. Coğrafi sınır karasal iklim etkisinde olsa da Fırat Nehriyle birleşen dere ve çayların, Keban Barajı, Kalecik Barajı, Cip Barajı ve Karakaya Barajının yarattığı mikro klima sonucunda bölgesel iklim yumuşayarak, Elazığ Menceki Buğdayının ayırt edici özelliklerini kazandırır. Elazığ’ın mikro klima özellikleri; fenolojik bakımdan Elazığ Menceki Buğdayının ilk dönemlerinde kök gelişiminin hızlı olmasını ve kök tacı oluşturabilmesi için de buğdayın soğuk ve kurağa karşı dayanıklı olmasını sağlar. Ayrıca çimlenme-kardeşlenme dönemi için gereken 8- 10 °C sıcaklık, % 60’ın üzerinde bağıl nem; kardeşlenme-sapa kalkma için 10-15 °C sıcaklık, % 65 nem, az ışıklı ve yarı kapalı hava koşullarını oluşturur’’ (Türk Patent ve Marka Kurumu, 2021).
"Çedene Kahvesi" Türk Patent Enstitüsü'nce tescillenerek Elazığ mutfağının coğrafi işaretli ürünleri arasında yerini aldı.
Menengiç ağacının meyvesinden elde edilen bir çeşit içecektir çedene kahvesi yıllardan beri bilinir ve tüketilir. Çedene kahvesi, soğuk kış aylarında ortaya çıkan kuru öksürük, balgam gibi hastalık belirtilerini yok eder.
Yabani bir fıstık olan çedene hasattan sonra yıkanıp güneşte kurumaya bırakılır. Daha sonrasında kavrularak macun kıvamına getirip ezilerek çedene (menengiç) kahvesi haline gelir. Geleneksel Türk kahvesine göre daha yumuşak bir içime sahiptir.
"Çedene Kahvesi" Türk Patent Enstitüsü'nce tescillenerek Elazığ mutfağının coğrafi işaretli ürünleri arasında yerini aldı. 
Elazığ Arı Yetiştiricileri Birliği tarafından, 2020’de geven balına coğrafi işaret alınması için Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılan başvuru sonuçlandı. Başvuru sonucunda ‘Elazığ Geven Balı’ markası coğrafi işaretli ürünü olarak tescillendi.
Geven balı, ömür uzattığı iddia edilen geven bitkisinden elde edilen bir bal çeşididir.
Tamamen doğal olup sağlık için birçok fayda sağlar.
Yoğun geçen bir hayatınız var ve sıklıkla enerji verecek besinlere ihtiyaç duyuyorsanız
geven balını tercih edebilirsiniz. Gün içerisinde tüketerek balın hızla kana karışan özelliği
sayesinde enerji kazanabilir, üzerinizdeki yorgunluğu atabilirsiniz.
Kansızlık, başta kadınlarda olmak üzere sıklıkla görülen sağlık problemlerinden biridir.
Kansızlığın giderilmesi için genellikle pekmez tüketimi önerilse de geven balı da iyi bir
besindir. Kırmızı kan hücrelerini harekete geçirerek iyileşme sağlar.
Antioksidanlar bakımından zengin olan geven balı, sindirim sağlığı için de şifa doludur.
Düzenli tüketildiğinde metabolizmayı yoran toksinlerden arındırır. Böylelikle mide ve
bağırsakların düzenli çalışmasına katkıda bulunur.
Geven balı, bağışıklık sistemi için önemli olan “aatragli polysaccharoses” bileşeni içerir. Bu
yönüyle soğuk algınlığı, alerjen rahatsızlıklar gibi birçok rahatsızlığa yakalanmanın riskini
düşürür. Siz de bağışıklık sisteminiz için faydalı bir besin tüketmek istiyorsanız geven balını
tercih edebilir, vücut direncinizi artırabilirsiniz.
