Düşük faizle bir para biriminden borç alan yabancı yatırımcıların bunu Türk lirasına yüksek faizle yatırım yaparak gelir elde etmeleri işlemi “carry trade” olarak tanımlanıyor. Böylece yatırımcılar iki ülke para birimi arasındaki faiz oranları farkından yararlanarak düşük faizle borçlanıp, yüksek faize yatırım yapmak suretiyle faiz geliri elde ediyorlar.

Yabancıların Türk lirası alıp faiz ticareti olan carry trade getirisi ile Türkiye gelişmekte olan ülkeler arasında en üst sırada yer aldı. 2024 yılında dolara karşı carry trade getirisinde yüzde 31 ile birinci sırada bulunuyor. Yayımlanan bir raporda, 21 gelişmekte olan ülke para birimlerinin 2024 yılı carry trade getirileri paylaşıldı. Buna göre, geçen yıl boyunca dolar cinsinden borçlanıp lira cinsinden carry trade’lere yatırım yapan yabancılar ortalama yüzde 31 getiri elde etti. Malezya ve Güney Afrika’nın carry trade getirisi yüzde 1 kaldı. Geri kalan ülkeler negatif getiri sundu.

Yabancı ekonomistler, “Türk lirası carry trade işlemlerinin çok iyi kazandırdığını ve önemli bir avantaja sahip olduğunu, tek sorunun Türkiye Merkez Bankası’nın faizleri ne ölçüde ve ne kadar hızlı düşüreceği konusunda” olduğunu belirtiyorlar.

Japon yeni 2010’lardan 2020’lere kadar carry ticareti yapanlar için başvurulan bir araç oldu. Japonya 2016 ile 2024 arasında negatif faiz oranlarını korudu ve bu da Yeni Avusturalya, Yeni Zelanda ve bunun gibi yüksek getirili para birimlerini ödünç almak ve finanse etmek için cazip bir para birimi haline getirdi. Örneğin; faizin yüzde 1 seviyesinde olduğu Japon piyasasından borçlanıp, bu parayı yüzde 30-40’lı getiriler elde edilebilen ülke tahvillerine veya yüzde 50 faiz getirisi olan banka mevduatlarına yatırmak suretiyle carry trade işlemleri yapmak cazip oldu. Ancak bu fırsat, Japon Merkez Bankasının 2024 yılı ortalarında faiz oranlarını birkaç ay içinde iki kez artırması ile kalktı. Bu nedenle Japon yeni, 2010’lardan 2020’lere kadar carry ticareti yapanlar için başvurulacak iyi bir araç oldu. (1)

Ülkemizde 2023 yılı haziran ayından sonra işbaşına gelen yeni ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası yönetimi politika faizini yükseltmeye başladı. Yüzde 8.5’e kadar düşmüş bulunan politika faizi yavaş yavaş yüzde 50’ye kadar yükseltildi. Türk lirası mevduatın faizi yüzde 50’ye yükselince yabancı yatırımcılar buraya carry trade denilen bu yöntemle döviz getirdiler. Böyle bir faiz dünyada bulunmadığı için carry trade ülkemizde çok kârlı bir yatırım haline geldi. Bu uygulamada tek risk kurun yükselmesi idi. Açıklanan önlemler ve yapılan müdahalelerle kurun yükselmemesi, riski göze alan yatırımcılar dahil herkesi haklı çıkardı. (2) Carry trade işlemleri Eylül 2024 itibariyle 30 milyar dolara dayanmıştı. Kasım’da bu büyüklük 24.1 milyar dolar düzeyine kadar geriledi.

Önümüzdeki dönemde de sistemin yürümesi için bir taraftan kurun kontrol altında tutulması ve diğer yandan Merkez Bankası’nın politika faizini yavaş yavaş ve düşük oranlarda düşürmesi gerekiyor. Aksi durum carry trade ile gelen dövizler geri gitmesine ve insanların tekrar dövize dönmesine yol açacaktır. Bu nedenle gelecek yıllarda çok hassas bir dengenin sağlanması kaçınılmaz olacaktır.

Kaynakça:

(1)   İnvestopedia

(2)   mahfiegilmez.com