Endüstri Bölgeleri; “yatırımları teşvik etmek, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin tasarruflarını Türkiye’de yatırıma yönlendirmek, teknoloji yoğun ve katma değeri yüksek üretim modeline geçilebilmesi amacıyla kurulan üretim bölgeleri” olarak tanımlanmaktadır. Özellikle teknoloji alanlarında yabancı yatırımcıların ülkeye girişi ve farklı teşviklerden yararlanılması için tasarlanmıştır.

4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri kanununda; “Endüstri Bölgesi” ülke ekonomisini uluslararası rekabet edebilir bir yapıya kavuşturmak, teknoloji transferini sağlamak, üretim ve istihdamı artırmak, yabancı sermaye girişini hızlandırmak ve özellikle üretim maliyetleri açısından büyük ölçekli yatırımlar için uygun sanayi alanı oluşturmak üzere bu kanun uyarınca kurulacak üretim bölgeleri olarak tanımlanmıştır. Sistem, “Endüstri Bölgesi ve Özel Endüstri Bölgesi” olmak üzere iki tür olarak kurgulanmıştır. Kanunun 4/c maddesinde ise özel endüstri bölgeleri ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Endüstri bölgesi olmanın yatırımcılara sağlayacağı avantajlar ise özetle şu belirlenmiştir.

·         Bölgede altyapıya ilişkin masraflar Bakanlık tarafından karşılanmaktadır.

·         Özel mülkiyete konu olan alanların kamulaştırılması sağlanmaktadır.

·         Alınması gereken ruhsatlar ve gayrimenkullerin ifraz, taksim ve birleştirme ve arsa tahsisine ilişkin işlemleri harçtan muaftır.

·         Yatırımlar için şart olan ÇED raporu istenilmemektedir.

·         Hazine arazilerinin 49 yıllığına kullanım izni verilmektedir.

·         Yatırım teşvik belgesi ile vergi indirimi ve sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılmaktadır.

·         Bölgede yer alan bütün binalar emlak vergisinden muaftır. (1)

Özel endüstri bölgesi için yapılacak başvuruda, en önemli koşul beş yıl içerisinde en az 1 milyar 33 milyon lira (2022 yılı için) yatırım yapılmasının taahhüt edilmesidir.

2002 yılında 4737 sayılı kanunla gündeme gelen endüstri bölgeleri halen Türkiye’nin değişik bölgelerinde 22 yerde kurulmuştur. Önümüzdeki günlerde TBMM’ne sunulacak bir yasa ile bilinen 22 endüstri bölgesinin genişletilmesi ve daha işlevsel bir hale getirilmesi hedeflenmektedir. Yeni yasa ile yatırımcıların üretim alanlarının genişletilmesi, mülkiyet devrinin kolaylaştırılması, hazine arazi tahsislerinin hızlandırılması ve yeni endüstri bölgelerinin oluşturulmasının kolaylaştırılması düşünülmektedir. Endüstri bölgeleri farklı büyüklüklerde olabileceği gibi, her birinde farklı destek unsurları uygulanabilecektir. Endüstri bölgelerinde yatırım yapanların finansman ihtiyaçlarının karşılanması ve kamu arazilerinin yatırımcılara tahsisinde kolaylıklar sağlanmasının yanı sıra bu tahsisler için teminat gösterme de istenilmeyecektir. (2)

Yeni yapılacak düzenlemeyle, özel sektör de belli şartları taşımak koşulu ile kendi fabrikasında “endüstri bölgesi” olanaklarından yararlanabilecektir. Sonuç olarak; endüstri bölgeleri ile yabancı sermaye girişinin özendirilmesi, ekonomiyi uluslararası rekabet edilebilir bir yapıya kavuşturulması ve en önemlisi üretim ve istihdamın arttırılması hedeflenmektedir.

Kaynakça:

(1)     Küçükkahyaoğlu U. / Mart 2022

(2)     Babacan N. / Nisan 2022