TÜRKİYE’NİN İLK DALGA ENERJİSİ SANTRALİ

Kıymetli TURAN Gazetesi okuyucuları bu hafta sizlere geçenlerde sosyal medya hesaplarımdan da paylaştığım ülkemizin yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı açısından çok önemli bir gelişme olan DALGA Enerjisinin ülkemizdeki ilk endüstriyel uygulaması olacak Ordu’daki Dalga Enerjisi Santralinin ayrıntılarından bahsetmek istiyorum. Ayrıca dünyada ve ülkemizde dalga enerjisi potansiyeli ile dalga enerjisinin bazı teknik bilgilerini de vereceğim.

Geçenlerde Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı ve Eski Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler’in detaylarını paylaştığı santralin 2023 yılının baharında başlatılacağı açıklandı. Açıklamasında “2007 yılında Adapazarı Karasu'da deniz dalgalarından elektrik enerjisi üretmiştik ve onlarla ufak bir uygulama olarak ampulleri yakmıştık. O bir ilkti ama şimdi endüstriyel amaçlı olarak ilk defa Türkiye'de önemli bir adım atıyoruz. O da deniz dalgalarından gerçek anlamda ihtiyacı karşılayabilecek santraller kurmak.” dedi.

Ordu ilimizde kurulacak olan santralin analizini daha anlaşılır bir şekilde yapmak için dünyanın ve ülkemizin dalga enerjisi potansiyelinden kısaca bahsetmem gerekir. Literatürde dünya üzerinde dalga enerjisi açısından en zengin alanlar hem Kuzey hem de Güney yarım kürenin 40° - 60° enlemleri arasında kalan alanlar olarak belirtilmiştir. Fakat en yüksek yıllık ortalama potansiyele sahip alanın da, Güney yarım kürede yer alan 40° - 60° enlemleri arası olduğu belirtilmiştir. Dalga enerjisinin teorik potansiyeli 29.500 TWsaat/yıl'dır ve çoğunlukla 30⁰ ve 60⁰ enlemler arasında ve derin sularda (> 40 metre) bulunabilir. Dünyanın farklı bölgelerindeki dalga enerjisi kaynağının teorik potansiyeli aşağıdaki tabloda verilmiştir.

2019 yılında Türkiye’de Altaş ve Şahin’in yaptığı bir çalışmada, ülkemizin toplam sahil uzunluğunun yaklaşık beşte biri 18.5 TWsaat/yıl (yaklaşık 2.11 GW) dalga enerjisi teknik potansiyeline sahip olduğunu bildirmişlerdir. Bazı ülkelere ait dalga güçleri; İrlanda 21 GW, Portekiz 10 GW, Danimarka 3.4 GW, İsveç 1 GW, İngiltere 120 GW ve Akdeniz tarafında Fransa, İtalya, İspanya ve Yunanistan’ın toplam dalga gücü 30 GW olarak hesaplanmaktadır. Ülkemizin uzun süreli ortalama dalga enerjisi gücünün haritası kW/m biriminde aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şeklin sağ tarafındaki kısımda ise Aralık-Şubat ayları bölgelere dalga enerjisi haritası verilmiştir. Bu harita MEDCOAST yayınlarından alınmıştır. Yine ülkemizde uzun süredir dalga enerjisi ile ilgili Ar-Ge çalışmalarının olduğunu belirtmek de gerekmektedir.  

Belki de yazı başlığımızı okuduğunuzda bu sistem pahalı mı ucuz mu diye bazı okuyucularımız sormuştur. Yine bir başka yazar Çokan 2000 yılında yaptığı bir çalışmada, Dalga Elektrik Santrallarının kuruluş maliyeti 600-2000 $/kW, birim enerji maliyetinin 2,70 – 3,60 cent/kWsaat olduğu ve bu kaynakta enerji bedelinin tüketiciye 3,5 ≈ 4,5 cent/kWsaat civarında bir fiyatla verilebileceğini açıklamıştır. Kuruluş maliyetleri ve işletme maliyetleri yönünden diğer enerji kaynakları ile kıyaslandığında aşağıdaki Tabloyu oluşturmuştur.

Ülkemizde endüstriyel olarak yeni kurulacak Ordu’daki Dalga enerjisi santrali; İsrailli Eco Wave Power firması ile Ordu Belediyesi ortaklığında yapılacak. Bu şirket 2011 yılında Tel Aviv, İsrail'de kurulmuş, okyanus ve denizlerden dalga enerjisi ile enerji kazanmak için patentli, akıllı ve uygun maliyetli bir teknoloji geliştiren bir İsveç firmasıdır.

Eco Wave Power firması Türkiye'de 77 MW’e kadar bir dalga enerjisi tesisi potansiyel inşaatı için Ordu Belediyesi'nin tamamına sahip olduğu bir iştiraki (OREN Ordu Enerji) ile sözleşme imzalamıştır. Tahmini 150 milyon dolarlık elektrik santrali, Türkiye'nin şebekeye bağlı ilk dalga enerjisi santrali olacak ve tamamlandığında dünyanın en büyük dalga enerjisi santrali olacak. Eco Wave Power firmasının internet sitesinde, sözleşme hükümlerine göre, Ordu Enerjinin potansiyel olarak uygun olan dokuz (9) dalgakıranı ilgili pilot veya elektrik santralinin faaliyete geçmesinden itibaren 25 yıllık bir süre için Eco Wave Power'a devredeceğini, Eco Wave Power şirketinin ise inşaattan sorumlu olacağını ve santral(ler)in devreye alınması ve santralin üreteceği elektriğin saha için belirlenecek onaylı üretim kotasına göre satışını yapacağını yazmaktadır. 4 MW'a kadar bir pilot istasyonla başlayan ve inşaat, işletme ve tesisin kalan kapasitesinin 73 MW'a kadar sürdürülmesi şeklinde olacaktır. Ordu Enerji'nin projenin farklı aşamalarına kısmen yatırım yapmayı reddetme ile ilgili birincilik hakkı da bulunmaktadır. Yapılan bu antlaşma ile, Türkiye ile İsrail arasında yakınlaşmayı sağlamak ve ilişkilerde yeni bir dönem kurma, iki ülke arasında ekonomik ve diplomatik bağlarının güçlendirilmesi de hedeflenmektedir. Ordu Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan Ordu Enerji, 2019 yılından bu yana yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelerek Türkiye'nin sürdürülebilir geleceğine katkı sağlamayı amaçlıyor. Ordu Enerji'nin hedefi, kısmen Eco Wave Power'ın dalga enerjisi dönüştürme üniteleri gibi teknolojilerden yararlanarak enerji sektörünü Türkiye genelinde ilerletmektir.

Biraz da Eco Wave Power şirketinin dalga enerjisi ile ilgili geçmişte ve halen yürüttüğü projelerden bahsetmek gerekir. Dalga enerjisini öncü teknoloji olarak tanımlayan şirket Los Angeles limanında pilot kurulumları olan bir şirkettir ve Avrupa’da da ticari tesisler için toplamda 404.7 MW’lık proje hattına sahiptir. Çeşitli fonlardan aldığı destekle Küresel İklim Eylem Ödülü de almıştır. Şirketin yapmış olduğu uygulamalardan bir fotoğraf ve sistemin ekipmanları aşağıdaki görsellerde verilmiştir.

Aslında ülkemizin İsrail firması ile bu işe girişmesi büyük bir risk de barındırmaktadır. Çünkü her an Filistinli kardeşlerimiz yüzünden İsrail ile ilişkilerimiz bozulacakmış gibi görünüyor. Yapılan bu antlaşma ile Akkuyu’da Ruslarla yapmış olduğumuz Nükleer Enerji yatırımı gibi ileriye dönük Türk öğrenciler için bir eğitim şartı da görünmemektedir. Bizim bu teknolojiyi sahamızda en iyi şekilde öğrenip daha sonra ülkemizin teknik kadrosu ile milli bir şekilde üretip uygulamamız gerekir.    

Oldukça basit bir çalışma şekli olan sistemin şekildeki kısımlarını tek tek açıklarsak; 1 nolu kısım hareketli dalga kıran dediğimiz kısmı, 2 pistonu, 3 toplayıcıyı, 4 hidrolik motoru, 5 jeneratörü ve 6 ise hidrolik akışkan tankını göstermektedir.

Sizlere birkaç teknik bilgi verip sistemin çalışmasını anlatmak istedim. Yazımızda aslında vermek istediğimiz Ordu’da kurulacak sistem ile dünyanın en büyük dalga enerji santralinin ve Türkiye’nin ilk şebekeye bağlı endüstriyel dalga enerjisi santralinin tam kapasite ile yani bir günde 77 MW gücü ile çalışırsa bir ayda 55.440 MWsaat, bir yılda ise 665.280 MWsaat’lik elektrik üretimi sağlayabileceğini ve bu santralin bir yılda Elazığ (faturalanan tüketim 2020 verisi:1.250.649 MWsaat)’ın tükettiği enerji miktarının yaklaşık % 50’sini karşılayabileceğini belirtmek isterim.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminin ülkemiz için yeni bir serüvenine şahitlik edeceğimiz 2023 yılının tüm halkımıza sağlık ve mutluluk getirmesini temenni ederek, gelecek tüm yüzyıllarda Türkiye Cumhuriyeti Devletinin baki olmasını Yüce Allah’tan niyaz ediyorum.

Saygılarımla, ESEN kalınız…