Günümüzde çoğu gelişmiş ülkede, insanların ilerleyen yaşlarda çalışma hayatının dışında kalmalarından dolayı zarara uğramamaları için sosyal güvenlik sistemleri geliştirilmiş, çalışanlara emeklilik hakkı tanınmıştır. Türkiye genelinde 8 milyon 615 bin işçi emeklisi, 2 milyon 718 bin esnaf emeklisi ve 2 milyon 389 bin memur emeklisi olmak üzere toplam 13 milyon 722 bin kişi emekli aylığı alıyor. Türkiye Emeklilik Derneği’nin Haziran ayında yaptığı bu araştırmaya göre İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde hemen hemen her beş kişiden biri emekli. Bu üç ildeki emekli sayısı nerdeyse 5 milyonu buluyor. İstanbul 2.6 milyon kişiyle Türkiye’ de en fazla emeklinin yaşadığı şehir olurken, 1 milyon 79 bin emekliyle Ankara ve 1 milyon 16 bin emekliyle İzmir izliyor. (1)
03 Mart 2023 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili yasal düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile ülkemizde emekli sayısı çalışan sayısının yarısını geçmiş olacak. EYT düzenlemesi ile tam 2 milyon 250 bin kişi emeklilik hakkı kazandı. Düzenlemenin bütçeye bu yılki maliyeti toplam 194.4 milyar lira olacak. Bunun SGK’ya maliyeti 144.7 milyar lira, kamu personeli için bütçeye maliyetinin ise 49.7 milyar lira olarak hesap edilmektedir. EYT kapsamındaki SSK’lıların yüzde 87’si halen çalışmaktadır. Bu kişilerin hiçbiri çalışmazsa ve yerlerine de yenileri alınmazsa ilave olarak SGK’ın, 45.5 milyar liralık bir kayıp yaşayacağı öngörülmektedir. (2)
Bu emekliler ile 1980 yılında 3.3 çalışan 1 emekliyi finanse ederken, 2021 yılında bu oran 1.72 çalışan 1 emekliyi finanse etmektedir. Şimdi 1.5 çalışan 1 emekliyi finanse etmekteydi. Şimdi 1.5 çalışan 1 emekliye kadar düşmüştür. (3) EYT düzenlemesi ile sisteme ağır bir yük getirilmiştir. Yaklaşık 6 milyon EYT’linin tamamının birkaç yıl içerisinde emekli olması bekleniyor. Ocak ayında EYT düzenlemesinin yasalaşmasıyla 2 milyon 250 bin kişinin hemen emekli olabileceği, kalan 4 milyon kişinin ise 3-4 yıl içerisinde prim günlerini doldurdukça emekli hakkı kazanacağı belirtiliyor. Böylece Türkiye’de şu an bulunan 13 milyon 722 bin emekli bu tasarıyla birlikte ilk aşamada 16 milyon gibi önemli bir sayıya ulaşacaktır. Sonuç olarak, 25.3 milyon aktif sigortalıya karşılık emekli sayısı 16 milyona ulaşacaktır. Bugüne kadar bütçeden yapılan transferlerle ayakta kalan sistemin bu yükle daha sorunlu olacağı kaçınılmaz olacaktır.
Ülkemizde çalışanların bir an önce emekli olmak istemeleri ek gelir kaynağı yaratma, geçinme kaygısından kaynaklanmaktadır. Yıllardır çeşitli nedenlerle gündeme getirilen erken emeklilikle ilgili düzenlemeler sisteme çok ağır bir yük getirmiştir. Bu nedenledir ki, SGK yıllardır büyük açıklar vermektedir. Normalde 4 çalışana 1 emekli ideal dengesinin yakalanabilmesi için en az 14-15 milyon kişinin istihdama katılması gerektiği hesaplanıyor. Ülkemizin bu hedefi gerçekleştirebilmesi için yenilikçi ve farklı politikaları hayata geçirmesini diliyoruz.
Kaynakça:
(1) tr.euronews.com
(2) SGK Raporu
(3) Murat Muratoğlu
