Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan 2026 yılı merkezi yönetim bütçe teklifinde; 16.2 trilyon lira gelire karşılık 18.9 trilyon liralık gider ve bunun sonucu 2.7 trilyon liralık açık öngörülüyor. 2025 yılında 14 trilyon 674.1 milyar lira olarak gerçekleşeceği tahmin edilen toplam bütçe giderlerinin 2026 yılında yüzde 29 artışla 18 trilyon 928.8 milyar liraya ulaşması bekleniyor. Bu kapsamda bu yıl 2 trilyon 52.7 milyar lirayı bulacağı tahmin edilen faiz ödemelerinin de 2026 yılında yüzde 33.6 artışla 2 trilyon 741.7 milyar liraya ulaşacağı hesaplanıyor. Bu tutar aynı zamanda, 2026 yılında tahmin edilen 2.7 trilyon liralık bütçe açığına denk geliyor. (1)
Bütçe açıklarının her yıl artması bir yana bu açıkları finanse etmek için borçlanan Hazine’nin her geçen gün daha yüksek faiz maliyetleri ile borçlanması bütçedeki faiz yükünün yükselmesine yol açıyor. Bu artışların seyrini son yıllarda şu şekilde gözlemliyoruz.
· 2023 yılında ödenen faiz giderleri : 674.6 milyar TL
· 2024 yılında ödenen faiz giderleri : 1 trilyon 270.4 milyar TL
· 2025 yılı bütçesinde öngörülen faiz giderleri : 1 trilyon 950 milyar TL
· 2025 yılında gerçekleşeceği tahmin edilen faiz giderleri : 2 trilyon 52.7 milyar TL
· 2026 bütçesinde öngörülen faiz giderleri : 2 trilyon 741.7 milyar TL
· 2026 yılı faiz giderlerinin 3 trilyon liraya çıkacağı tahmin ediliyor.
Merkezi yönetim bütçesi 2025 yılının ilk dokuz ayında 1 trilyon 731.7 milyar lira nakit açık verdi. Hazine bu açığı ağırlıkla iç borçlanma ile finanse etti. Bu nedenle iç ve dış toplamında 2 trilyon 343.1 milyar lira borçlanmaya gidildi. (2)
Artmaya devam eden kamu harcamaları nedeniyle merkezi yönetimin toplam iç ve dış borç stoku 2025 yılı Eylül ayı sonu itibariyle 12 trilyon 904 milyar liraya ulaştı. Bütçe açıklarına paralel olarak bu açıkların finansmanı nedeniyle yapılan borçlanmalar yüzünden Hazine’nin borç stokunun 13 trilyon lirayı geçeceği tahmin ediliyor.
Mevcut faiz ödeme projeksiyonuna göre, devlet 2026 yılında yapacağı toplam iç ve dış borç faiz ödemesi, ayda ortalama 228 milyar 475 milyon, günde ise ortalama 7 milyar 515 milyon lirayı buluyor.
Öngörülen faiz ödemelerinin 2026 yılı toplam bütçe harcamaları içinde yüzde 14.5’ine denk geliyor. Buna göre, gelecek yılki faiz ödemeleri yılın tümünde elde edilecek vergi gelirlerinin yüzde 19.9’unu, toplam bütçe gelirlerinin de yüzde 16.9’unu alıp götürecek. Bir başka deyişle, 2023 yılında toplanan her 100 TL verginin 15 TL’sı, 2024 yılında ise 17 TL’sı faize giderken, 2026 yılında toplanan her 100 TL verginin yaklaşık 20 TL’sı faize gidecek. Bu hesaplamalar, faiz ödemelerinin bütçedeki payının ve vergi gelirlerine oranının son 16 yılın en yüksek düzeyine çıktığını gösteriyor. 2019 yılından itibaren yükselmeye başlayan faiz ödemelerinin toplam bütçe harcamaları içindeki payı devamlı olarak artıyor. Vergi gelirlerine oranı da aynı şekilde yükseliyor. (3)
Sonuç olarak, her yıl bütçedeki artan faiz yükünü toplanan vergi gelirleri ile karşılamak ve bu nedenle gelecek yıllarda da vergi gelirlerini arttırarak bu yükü vatandaşın sırtına yansıtma zorunda kalacağız.
Kaynakça :
(1) ekonomim.com
(2) Naci Bakır
(3) euronews.com
